W medycynie tradycyjnej znana i stosowana jest od starożytnego Rzymu i starożytnej Grecji. Była stosowana w leczeniu różnych chorób. W naszych czasach roślina nie straciła na znaczeniu, chociaż jest używana głównie jako środek nasenny i uspokajający.
Ale korzyści z waleriany są znacznie szersze. Wpływa pozytywnie na układ krążenia i przewód pokarmowy, działa żółciopędnie i przeciwskurczowo.
Korzyści zdrowotne kozłka lekarskiego waleriany
Badania sugerują, że korzeń kozłka może pomóc złagodzić uczucia lękowe, które pojawiają się w odpowiedzi na stresujące sytuacje.
Badanie z 2021 r. z udziałem 39 osób poddawanych hemodializie wykazało, że po przyjęciu 530 mg kozłka lekarskiego na 1 godzinę przed snem przez 1 miesiąc nastąpiło znaczne zmniejszenie objawów lęku w porównaniu z placebo. Znacząco poprawiła się także jakość snu.
Oprócz potencjalnego działania przeciwlękowego kozłka lekarskiego, ograniczone dowody sugerują, że może on pomóc w przewlekłych stanach charakteryzujących się zachowaniami lękowymi, takimi jak zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD).
Jest mniej opublikowanych badań dotyczących wpływu kozłka lekarskiego na inne schorzenia. Jednak niektóre badania sugerują, że korzeń kozłka może zapewniać korzyści w przypadku:
- Objawów menopauzy. Waleriana może pomóc zmniejszyć uderzenia gorąca u osób po menopauzie i po menopauzie. W badaniu z 2018 r. przyjmowanie 1060 mg waleriany dziennie przez 2 miesiące zmniejszyło uderzenia gorąca u kobiet po menopauzie.
- Problemów menstruacyjnych. Osoby, które doświadczają zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) lub bolesnej miesiączki, mogą odnieść korzyści z waleriany. Jedno z badań wykazało, że poprawiło fizyczne, emocjonalne i behawioralne objawy PMS
- Syndromie niespokojnych nóg.
Zgodnie z najnowszymi dowodami dawka 450–1410 mg całego korzenia kozłka dziennie przez 4–8 tygodni może pomóc w utrzymaniu jakości snu.
Opis waleriany
Kozłek lekarski (Valeriana officinalis) to gatunek zbiorowy obejmujący kilka do kilkunastu podgatunków o podobnym działaniu leczniczym. Jest to wieloletnia bylina sięgająca do 1,5 m wysokości. Łodyga prosta, rozgałęziona bliżej wierzchołka.
Na wierzchołkach gałęzi pojawiają się duże zebrane są w baldachokształtne kwiatostany, których odcień może być od prawie białego do jasnoróżowego. Kwiatostan kozłka składa się z wielu małych kwiatów wielkości około 2 mm, o specyficznym zapachu. Zaczyna kwitnąć dopiero w drugim roku wegetacji. Kwitnienie rozpoczyna się w maju i trwa przez całe lato. Owoce dojrzewają późnym latem – wczesną jesienią. Nasiona są bardzo małe: 1000 nasion waleriany waży tylko 0,4-0,5 g.
Korzenie mogą mieć różną grubość (maksymalnie – 3-3,5 cm) i długość: średnia długość korzenia kozłka – 10-12 cm. To właśnie korzeniowi kozłek waleriana zawdzięcza swoja sławę: w tej części rośliny zawartych jest około 200 użytecznych składników, które mają pozytywny wpływ na zdrowie człowieka. Korzenie mają silny specyficzny zapach, który niczym magnes przyciąga koty wszystkich ras i w każdym wieku.
Uprawa waleriany
Uprawa waleriany na własnej działce nie będzie problemem nawet dla początkujących ogrodników, ponieważ ta roślina jest dość bezobsługowa.
Właściwe warunki do uprawy waleriany
Kozłek lekarski w naturalnych warunkach występuje najczęściej wzdłuż rzek lub innych zbiorników wodnych oraz na łąkach zalewowych – na obszarach o dużej wilgotności. Preferuje miejsca dobrze oświetlone, ale toleruje zacienienie.
Nie ma wielkich wymagań glebowych, ale nie lubi gleb kwaśnych. W przypadku uprawy na żyznej glebie korzenie rośliny są większe, dlatego przed sadzeniem waleriany zaleca się wypełnienie gleby nawozami organicznymi lub mineralnymi.
Jeśli masz ciężką glebę gliniastą, to przygotowując miejsce dla kozłka, dodaj do niej piasek w ilości 15-30 kg na 1 m2. Pomoże to poprawić strukturę gleby, będzie luźniejsza, przepuszczalna dla wody i powietrza.
Metody rozmnażania waleriany
Waleriana jest najczęściej rozmnażana przez nasiona. Kiełkowanie nasion gwałtownie spada w miarę przechowywania, dlatego lepiej jest użyć do siewu świeżo zebranego materiału siewnego. Czas siewu waleriany może być różny:
– późne lato (bezpośrednio po zbiorze nasion);
– późną jesienią, kiedy ziemia jest już lekko zmarznięta (bruzdy do siewu w tym przypadku należy przygotować wcześniej);
– wczesną wiosną, gdy tylko ziemia się roztopi.
Na grządce należy wykonać w odległości 45 cm od siebie bruzdy o głębokości 1-1,5 cm, zwilżyć je i zasiać kozłek lekarski. Dla wygody małe nasiona często miesza się z piaskiem w stosunku 1:1.
Podczas siewu zimowego zwiększa się głębokość bruzd do 2-3 cm i wrzuca nasiona do suchej gleby.
Wysiane nasiona przykrywa się cienką warstwą gleby i przykrywa folią (podczas sadzenia latem i wiosną), aby zatrzymać wilgoć w glebie. Przy odpowiednim poziomie wilgotności i wysokiej temperaturze siewki pojawiają się dość szybko, w ciągu 7 dni. Zagęszczone nasadzenia należy przerzedzać, pozostawiając odległość 15-20 cm między roślinami. Do zimy w roku sadzenia waleriana ma czas na uformowanie rozety z liści przypodstawnych (liście zamierają po wystąpieniu chłodów) i dość dobrze- rozwinięty system korzeniowy.
Pielęgnacja kozłka
Dalsza pielęgnacja waleriany obejmuje regularne odchwaszczanie i spulchnianie gleby. Ważna jest również ochrona nasadzeń przed szkodnikami. Naturalnych wrogów kozłek lekarski ma dwóch: larwę chrząszcza, która atakuje korzenie, oraz kota, który dzięki wielkiej miłości do waleriany jest w stanie całkowicie zniszczyć naziemną część rośliny.
Aby zwiększyć plon korzeni, waleriany zaleca się dwukrotnie ja nawozić:
Pierwsze nawożenie górne przeprowadza się jesienią pierwszego roku, układając w glebie 30-40 g superfosfatu (norma jest określona na 1 m2);
W następnym roku, wraz z nadejściem wiosny, grządkę wzbogacamy nawozem azotowym.
Z taką dbałością o kozłka na drugi rok, jesienią można zbierać korzenie wykopując je widelcem.
Jest jeden mały sekret, który pomoże uzyskać więcej korzeni. Podczas zawiązywania pąków kwiatowych, wszystkie kwiatostany trzeba z roślin usunąć, aby nie zużywały energii na tworzenie nasion. Pozostaw kwiaty tylko wtedy, gdy potrzebujesz nasion.
Wykopane korzenie kozłka należy dokładnie umyć pod bieżącą wodą i pozostawić w dobrze wentylowanym pomieszczeniu do wysuszenia. Jeśli korzystasz z suszarki elektrycznej, pamiętaj, że temperatura w niej nie powinna być wyższa niż 35 ° C. W przeciwnym razie waleriana straci dużo cennych olejków eterycznych.
Jak widać, uprawa waleriany nie przysparza szczególnych trudności, a korzyści płynące z tego cudownego środka leczniczego są po prostu ogromne. Czy to nie jest powód, aby zasadzić kozłka na swojej działce?
Herbata z waleriany na sen
Mówi się, że efekty działania korzenia kozłka są zauważalne w ciągu jednej do dwóch godzin. Zazwyczaj najlepiej jest przyjąć dawkę 30 minut lub dwie godziny przed snem.
Aby zrobić herbatę z waleriany, dodaj 2 do 3 gramów suszonego korzenia kozłka (około 1 do 2 łyżeczek) do jednej filiżanki gorącej wody i pozostaw na 10 do 15 minut.
Nie zaleca się spożywania kozłka lekarskiego przez dzieci, kobiety w ciąży i karmiące, osoby z chorobami wątroby i zażywające leki uspokajające i na bezsenność.
