Punkty spustowe (ang. trigger points) to bolesne miejsca w różnych częściach ciała. Ich rozpoznanie jest ważne do skutecznej terapii bólu. W artykule dowiesz się, czym są punkty spustowe? Jak je odszukać na ciele i na czym polega terapia mięśniowo–powięziowych punktów spustowych.
Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe to bolesne obszary w mięśniach i powięzi. Są związane z napięciem mięśniowym, bólem i ograniczonym zakresem ruchu. Te punkty są zlokalizowane wzdłuż pasm mięśniowych i mogą być przyczyną dyskomfortu. Zarówno miejscowego, jak i promieniującego na inne obszary ciała.
Co to są mięśniowo-powięziowe punkty spustowe?
Powięź to jedna z podstawowych form tkanki łącznej, która pełni ważną funkcję w organizmie. Jej główną funkcją jest otaczanie, podtrzymywanie i łączenie różnych struktur ciała. Takich jak mięśnie, narządy, naczynia krwionośne i nerwy.
Dokładna natura punktów spustowych nie jest jasna. Opisuje się je jako mikro stany zapalne we włóknach mięśniowych, które uległy naprężeniu i zapaleniu. Powoduje to uwolnienie białek i wyzwolenie receptorów nerwowych, co wywołuje ból.
W wyniku tego miejscowego napięcia tworzy się wyczuwalne zgrubienie, „węzeł” w mięśniu. Przy uciśnięciu powoduje on ból i dyskomfort.
Punkty spustowe – przyczyny powstawania i objawy
Powodów powstawania punktów spustowych jest co najmniej kilka:
- Przepuklina odcinka lędźwiowego kręgosłupa
- Wady układu kostnego nabyte i wrodzone
- Stres
- Palenie
- Uraz
- Niedobory witamin i składników mineralnych
Miejscowy uraz, taki jak przepuklina dysku lędźwiowego wiąże się z dużym bólem podczas ruchu. W konsekwencji mięśnie w okolicy lędźwiowej napinają się i ograniczają ruch wokół uszkodzonego, bolesnego dysku. Utrzymujący się ból wywołuje przykurcz włókien mięśniowych i powstanie punktu spustowego mięśnia. „Węzeł” w mięśniu ogranicza dopływ krwi. W konsekwencji zmniejsza się ilość tlenu i składników odżywczych w obszarze mięśnia. Prowadzi to do powstania stanów zapalnych i nadwrażliwości bólowej, która promieniuje na inne miejsca.
Punkty spustowe mogą też być efektem przewlekłego stresu. Stres, zwłaszcza długotrwały, prowadzi do przeciążenia mięśni. Wywołuje napięcie i przykurcz mięśni. Z czasem ogranicza się ruchliwość mięśni i powstają punkty spustowe według wyżej opisanego mechanizmu.
Palenie może być czynnikiem ryzyka. Nikotyna wpływa na zwężenie naczyń krwionośnych i zaburza mikrokrążenie.
Do powstania punktów spustowych może także prowadzić uraz. Szczególnie gdy podczas niego doszło do nadmiernego rozciągnięcia lub nadwyrężenia mięśni.
Nie są one przyczyną bezpośrednią powstania. Mogą jednak zaostrzać stan punktów spustowych. Ważnymi składnikami są witaminy B1, B6, B12, C i kwas foliowy, a także witamina D.
Zmiany zachodzą w połączeniach nerwowo-mięśniowych. Nerwy wchodzą w interakcję z mięśniami i je stymulują. Przy długotrwałej stymulacji mięśni oraz bólu zachodzą zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym. Mogą pojawić się niespecyficzne objawy. Na przykład pocenie się, gęsia skórka, zmiany temperatury skóry, łzawienie i ślinienie.
Kiedy już punkt spustowy powstanie staje się małym obszarem bólu. Ogranicza część ruchów, przy których pojawia się ból. Ograniczona ruchliwość i osłabienie mięśni wywołuje mikro urazy i nasilenie powstałych zmian. Mamy do czynienia z błędnym kołem powtarzającego się bólu.
Terapia mięśniowo-powięziowych punktów spustowych to szereg technik manualnych, które mogą skutecznie przerwać ten cykl.
Mapa i terapia punktów spustowych
Punkty spustowe powstają w charakterystycznych miejscach, w których mięśnie łączą się z nerwami ruchowymi. Można je wyczuć pod palcami. Uciskane dają charakterystyczne dolegliwości bólowe. Takich miejsc na ciele jest bardzo dużo. Mieszczą się na: karku, w barkach, na przedramieniu, w plecach, kończynie dolnej (udzie, pachwinie, łydce), szyi, żuchwie, głowie, klatce piersiowej czy brzuchu.
Terapia punktów spustowych polega na energicznym masażu miejscowym, uciskaniu punktów spustowych lub użyciu narzędzi.
Masaż powinien być zabiegiem profesjonalnym wykonywanym przez fizjoterapeutę. Podobnie „suche igłowanie” za pomocą igieł do akupunktury będzie zabiegiem specjalistycznym. Jak również miejscowe wstrzyknięcie niewielkich ilości środka znieczulającego, takiego jak lidokaina, botoks lub kortyzon. Natomiast „uciskanie punktu spustowego” można przeprowadzać samodzielnie, w formie autoterapii. Jednakże i w tym przypadku wskazana jest wcześniejsza konsultacja ze specjalistą, np. osteopatą. Pomoże on odnaleźć punkty spustowe i udzieli praktycznych wskazówek.
Jak uciskać punkty spustowe?
- Znajdź punkt spustowy
- Ustal intensywność nacisku
- Naciskaj stopniowo i z umiarem
- Technika nacisku
- Monitoruj reakcję
- Przytrzymaj nacisk
- Powtarzaj procedurę
- Odpoczynek i Nawodnienie
Zbyt silny nacisk może być bolesny i nieefektywny.
Użyj opuszków palców, kciuka, dłoni lub specjalnych narzędzi do masażu. Naciskaj powoli i równomiernie na punkt spustowy. Możesz używać ruchów kolistych lub lekko pulsacyjnych.
Zwracaj uwagę na reakcję, intensywność bólu i dostosuj nacisk.
Nacisk na punkt spustowy powinien trwać przez około 30 sekund do 2 minut. Czas uzależnij od reakcji i zaleceń terapeuty. Nacisk powoduje niedokrwienie punktu spustowego, a potem delikatne przekrwienie, które poprawia dotlenienie i odżywienie tego miejsca.
Możesz powtarzać procedurę na różnych punktach spustowych lub na tym samym, w zależności od potrzeb.
Po zakończeniu sesji terapii naciskowej zaleca się chwilę odpoczynku oraz spożycie odpowiedniej ilości wody. Zadbaj też o ogrzanie ciała w kąpieli lub w ubraniu. Ciepło stymuluje rozszerzenie naczyń krwionośnych, które transportują składniki odżywcze.
Pamiętaj, że każda osoba może reagować inaczej na terapię naciskową. Dlatego ważne jest dostosowanie intensywności i techniki do indywidualnych potrzeb. Przed rozpoczęciem terapii skonsultuj się z profesjonalistą, aby uzyskać odpowiednie wskazówki i techniki. Poinformuj go również o innych problemach zdrowotnych w kontekście terapii.
Uciskanie przynosi ulgę, ale jak każda terapia wymaga czasu i powtarzania. A także dołączenia innych ważnych zaleceń wpływających na ustanie czynnika wywołującego ból.