W kulturze i historii Polski istnieje wiele tradycji, praktyk i przesądów ogrodniczych związanych z dniami imienin świętych. Wiele z nich ma długą historię i zostało przekazywane z pokolenia na pokolenie, stając się integralną częścią dziedzictwa kulturowego.
Te tradycje i praktyki ogrodnicze mogą różnić się w zależności od regionu, społeczności oraz kontekstu kulturowego, ale ich istnienie jest dobrze udokumentowane w literaturze folklorystycznej, etnograficznej i historycznej. Ludzie od dawna stosowali różne metody i wierzyli w różne przesądy związane z uprawą ziemi, od której uzależnione było często ich przetrwanie. Część z nich przetrwało do dzisiaj.
Większość z tych tradycji i praktyk ma głębokie korzenie w kalendarzu obrzędowym i cyklu rocznym. Ich cele były różnorodne, od ochrony przed nieszczęściem i złymi duchami, aż po to, co najważniejsze — zapewnienia obfitych plonów. Zebraliśmy kilka dat zachowanych w pamięci osób nadal lub dawniej czynnie związanych z uprawą ziemi.
- Dzień św. Doroty (6 lutego): Jest to dzień, w którym według tradycji można zacząć sadzić nasiona kwiatów na rozsadę lub na grządce. Uważano, że kwiaty zasiane w dniu św. Doroty będą szczególnie obfite i piękne.
- Dzień św. Macieja (24 lutego): Tradycyjnie był to dzień, w którym ludzie przeprowadzali pierwsze prace w ogrodzie po zimie, takie jak wycinanie martwych gałęzi czy przycinanie krzewów.
- Dzień św. Grzegorza (12 marca): W innych regionach Polski to dzień św. Grzegorza, „kiedy Wisła idzie do morza” był uznawany za dobry moment na rozpoczęcie prac w ogrodzie, takich jak przycinanie krzewów czy rozpoczynanie przygotowań do sadzenia roślin wiosennych.
- Dzień św. Józefa (19 marca): W tym dniu według tradycji najlepiej wysiewać pomidory na rozsady.
- Dzień św. Jerzego (23 kwietnia): W tradycji ogrodniczej uważa się, że dzień św. Jerzego jest odpowiednią datą na posadzenie ziemniaków w ogrodach działkowych lub na polach.
- Dzień św. Zofii (15 maja): Według tradycji praktyki ogrodnicze i rolnicze tego dnia mogą obejmować sadzenie konkretnych roślin, wykonywanie określonych prac w ogrodzie lub inne praktyki związane z rolnictwem i ogrodnictwem, które wymagają rozgrzanej ziemi. Przyjmowano, że do tego dnia możliwe są przymrozki, a sadzenie wrażliwych roślin takich jak pomidory, czy ogórki nie powinno się odbywać przed 15 maja.
- Dzień św. Jana (24 czerwca): W okolicach tego dnia, zwłaszcza w regionach wiejskich, przeprowadzane są prace związane z uprawą roślin, zwłaszcza zielonych warzyw np. sadzenie kapusty. Jest to czas, gdy prace w ogrodzie nabierają tempa.
- Dzień św. Michała (29 września): W dniu św. Michała ogrodnicy mogą przystąpić do zbioru różnych owoców i warzyw, takich jak jabłka, gruszki, czy ziemniaki, które dojrzewają jesienią.
- Dzień św. Katarzyny (25 listopada): Tradycyjnie w dniu św. Katarzyny ogrodnicy mogą przystąpić do przycinania krzewów owocowych oraz winorośli. Jest to także czas, w którym można posadzić rośliny ozdobne na zimę, takie jak chryzantemy.
Te praktyki, choć może nie są tak powszechne, jak niektóre inne zwyczaje, wciąż są częścią tradycji ogrodniczej w Polsce i są przekazywane w ramach dziedzictwa kulturowego z pokolenia na pokolenie. Warto zauważyć, że ich znaczenie i popularność mogą się różnić w zależności od regionu i środowiska lokalnego.