Jedna z pierwszych oznak wiosny. Zielone liście, a niedługo potem śliczne białe kwiaty.
Czosnek niedźwiedzi jest zwykle spotykany w wilgotnych obszarach leśnych lub na brzegach rzek, ale może z łatwością rozwijać się również na obszarach miejskich – rośnie także w ogrodzie. Będziesz w stanie rozpoznać kwiaty po ich silnym, charakterystycznym czosnkowym zapachu.
Czosnek niedźwiedzi należy do rodziny allium, podobnie jak cebula, pory i (co nie dziwi) czosnek. To niezbyt odległy krewny szczypiorku i można go jeść w ten sam sposób, ponieważ jadalne są łodyga, liść i białe kwiaty w kształcie gwiazd.
Czosnek niedźwiedzi to jedna z niewielu roślin, które można rozpoznać bez dużej wiedzy – zanim zakwitnie wygląda co prawda podobnie do toksycznej konwalii, ale po prostu pocierając liść między palcami i wąchając, dowiesz się, czy wybrałeś właściwą roślinę, czy nie.
Kiedy zbierać
Szczytowy sezon zbiorów przypada na marzec i kwiecień, chociaż może pojawić się już w lutym i nadal można go zbierać w czerwcu. Liście są najbardziej delikatne i aromatyczne, zanim rośliny zakwitną. Zwykle można zbierać kwiaty w środku wiosny, a strąki nasion późną wiosną.
Jak zbierać
Nie przeszkadzaj cebulce podczas zbierania czosnku niedźwiedziego, po prostu użyj nożyczek lub paznokci, aby oderwać liść od łodygi.
Warto wiedzieć, że wedle rozporządzenia Ministra Środowiska z 2020 roku, nie można samodzielnie zbierać czosnku niedźwiedziego. Jest on objęty częściową ochroną (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin).
Można jednak uprawiać go poza środowiskiem naturalnym, np. w ogrodach czy na plantacjach.
Dlatego warto posadzić go w swoim ogrodzie. Nasiona i cebulki czosnku niedźwiedziego możesz dostać w sklepie ogrodniczym, najczęściej w okresie jesiennym lub późnym latem. Nasiona są dostępne przez cały rok, jednak cebulki tylko w okresie sadzenia.
Czosnek można kupić na targowiskach i straganach.
Jak przechowywać
Dokładnie umyj przed użyciem.
Liście czosnku niedźwiedziego i łodygi można przechowywać w lodówce przez kilka dni. Włóż łodygi do słoika z wodą, aby dłużej były świeże.
Nie przechowuj w plastikowej torbie, ponieważ liście więdną wtedy znacznie szybciej.
Można zamrozić – umyć, wysuszyć i zamrozić w szczelnym pojemniku.
Liście można również suszyć w suszarce lub piecu w niskiej temperaturze.
Korzyści zdrowotne
Czosnek to wspaniały sprzymierzeniec naszego zdrowia. Nazywa się go superżywnością.
Antybakteryjny, przeciwgrzybiczy, antyseptyczny i o właściwościach antybiotykowych, pomaga obniżyć wysokie ciśnienie krwi i może zmniejszyć ryzyko zawału serca i udaru mózgu.
Pomaga również zrównoważyć florę jelitową, a okład czosnkowy może również pomóc w urazach kolana.
Udowodniono korzyści płynące z czosnku niedźwiedziego dla układu sercowo-naczyniowego. Pobudza serce i oczyszcza krew, a także obniża ciśnienie krwi i zmniejsza ryzyko udaru.
Zdaniem ekspertów zwykły czosnek ma również zdolność pozytywnego wpływu na układ sercowo-naczyniowy, ale czosnek niedźwiedzi ma jeszcze silniejsze działanie.
Zawiera dużą ilość witaminy C, olejków eterycznych, olejków lotnych i lizozymu i jest uważany za skuteczny środek profilaktyczny w ostrych chorobach układu oddechowego.
Czosnek niedźwiedzi pobudza apetyt, poprawia pracę układu pokarmowego i zmniejsza ryzyko chorób tarczycy.
Szczególnie przydatne jest spożywanie czosnku niedźwiedziego wczesną wiosną, kiedy organizm potrzebuje witamin i minerałów po zimie.
To naprawdę wszechstronna mała roślina.
Jak wykorzystać
Czosnku niedźwiedziego używa się do zup sałatek, pesto, nadziewania, można go nawet marynować.
Jest idealny do wykorzystania w sposób podobny jak szpinak. Dodaj do sosów do makaronu, curry, zapiekanek, lasagne… Eksperymentuj!
• Ciesz się świeżymi liśćmi na chlebie na zakwasie z oliwą z oliwek
• Do zawijania sushi użyj dużych liści zamiast arkuszy nori
• Pokrój liście i dodaj je do rozmaitych sałatek
• Zrób pesto
• Sałatki posyp ładnymi kwiatami czosnku
• Odetnij łodygi i używaj do ozdabiania potraw i poprawiania ich smaku, tak jak szczypiorek
Po ugotowaniu czosnek niedźwiedzi staje się łagodniejszy w smaku.
Pesto
Weź dużą garść liści dzikiego czosnku i zmiksuj z olejem rzepakowym extra virgin, aż utworzy się gładka pasta. Dodaj trochę sera cheddar i trochę prażonych orzechów i ponownie zmiksuj. Dla mnie to najlepsze pesto, jakie kiedykolwiek jadłam.
Na koniec możesz dodać blanszowane nasiona czosnku. Niektórzy ludzie nie lubią silnego czosnkowego smaku, który dominuje w tym pesto, więc jeśli chcesz, usuń połowę czosnku i uzupełnij świeżą bazylią.
Przeciwwskazania
Eksperci zalecają, aby nie nadużywać czosnku niedźwiedziego, który nierozsądnie stosowany może powodować bezsenność, bóle głowy i rozstrój żołądka. Według różnych źródeł dzienna porcja waha się od 10 do 25 liści.
Z kolei osoby cierpiące na zapalenie pęcherzyka żółciowego, żółtaczki, trzustki, wrzody żołądka, nieżyt żołądka i padaczkę powinny powstrzymać się od jedzenia czosnku niedźwiedziego. Silny pobudzający wpływ rośliny na trawienie może negatywnie wpłynąć na pracę już chorego żołądka i jelit.
Jeśli nie masz tych problemów zdrowotnych, możesz dodawać czosnek niedźwiedzi do wiosennych sałatek, kanapek, zup, robić z nich sos pesto.
